Ekonometrik araştırmalarda üç veri türü kullanılmaktadır. Bunlar; yatay kesit veri, zaman serisi verisi ve panel veridir.
Yatay kesit veride tek bir zamanda bireyler, aileler, firmalar, şehirler ya da ülkelerden toplanan veriler söz konusudur. Veriler daha çok anket sonucu elde edilse de çeşitli veri kaynaklarından da toplanabilmektedir. Yıl boyutu ile ilgilenilmeyen sadece yatay kesit boyuttaki değişkenliğin önemli olduğu ve dikkate alındığı özellikle mikroekonometrik çalışmalarda ve istatistikte kullanılan veriler bu gruptadır. Mekansal ekonometride de mekansal etkileri dikkate alacak şekilde kurulan ekonometrik modellerde yine tek bir zamanda belli bir coğrafi bölge için verilerle çalışıldığından yatay kesit veri kullanılmaktadır.
Zaman serisi verisinde, yatay kesit verinin tam tersine tek bir birime karşılık ay, gün, mevsim, yıl gibi birden fazla döneme göre toplanmış veriler söz konusudur. Belirli bir birime örneğin ülkeye odaklanılıyorsa zaman serisi verisi ile çalışılmaktadır. Makro iktisadi analizler ve finansal analizler daha çok bu veri türü ile yapılmaktadır. Zaman serisi verisi ile çalışılıyorsa zamana ait bazı özelliklerin ve problemlerin dikkate alınarak tahmin yapılması gerekmektedir.
Panel veride ise, hem birim hem zaman boyutu birden fazladır; panel veri, yatay kesit veri ve zaman serisi verisinin birleşiminden oluşmaktadır. Birden fazla birim birden fazla dönem için gözlenmiştir, dolayısıyla hem birim hem zaman boyutlarının özelliklerini, avantajlarını ve problemlerini içinde barındırmaktadır. Zaman serisi ve yatay kesit veriler ile yapılan hemen hemen tüm analizler, bu veri türüyle daha kapsayıcı olarak yapılabilmektedir. Birim boyutu bölge ise ve mekansal etkiler varsa mekansal panel veri modelleri kapsamında analiz gerçekleştirilebilmektedir.
Çalışmanın amacına ve hipotezine uygun sonuçlar elde edebilmek, nokta atışı yapabilmek için ekonometrik analiz yaparken hangi modellerin, testlerin ve tahmin yöntemlerinin uygun olacağını belirlemek gerekmektedir ki bu da ancak veri türlerine ve özelliklerine hakim olunması ile mümkün olmaktadır.
Bu yolculukta herkese başarılar dilerim.
Prof. Dr. Ferda YERDELEN TATOĞLU
15.06.2024
Comments